อตฺตนา โจทยตฺตานํ "จงเตือนตนด้วยตน" | กระทู้ธรรมชั้นตรี ระดับอุดม | สุภาษิตที่ ๓

อ่านบาลีว่า:
อัด-ตะ-นา, โจ-ทะ-ยัด-ตา-นัง,

ตัวอย่างแต่งกระทู้ธรรมชั้นตรี

อ่านแนวนำมาเขียนอธิบาย

---

อตฺตนา โจทยตฺตานํ
จงเตือนตนด้วยตน

การเตือนตน คือ การพร่ำสอนตนให้มีสติสัมปชัญญะขึ้นมา เพื่อเตือนตนให้รู้ว่า อะไรถูกอะไรผิด อะไรควรทำหรือไม่ควรทำ และพยายามคอยสอดส่องดูความผิดพลาดหรือข้อบกพร่องของตนอยู่เสมอ ไม่ต้องให้ใครมาคอยเตือน เป็นต้น

การเตือนตนนั้นเป็นสิ่งที่ทุกคนควรกระทำเป็นอย่างยิ่ง เพราะจะช่วยให้เรามีสติสัมปชัญญะอยู่เสมอ ไม่ว่าจะทำจะพูดจะคิดอะไรก็ตาม ถ้าเราคอยสอดส่องตัวเองอยู่เสมอ เราจะรู้เท่าทันและยับยั้งการกระทำที่เป็นโทษได้

แต่หากเราคอยเพ่งแต่โทษของคนอื่น คอยจับผิดแต่คนอื่น เราก็จะเห็นแต่โทษของคนอื่น เห็นเฉพาะความผิดพลาดของคนอื่น แต่เราจะไม่เห็นโทษของตน และจะไม่ได้ประโยชน์อะไรเลยจากการที่เห็นความผิดของคนอื่น มิหนำซ้ำยังจะก่อให้เกิดความขัดเคืองใจขึ้นมาในใจของตนเองอีกด้วย เรียกได้ว่า เสียเวลาโดยเปล่าประโยชน์

แต่หากเราคอยเพ่งโทษตนเอง คอยจับผิดตนเอง เราก็จะเห็นโทษของตนเอง เห็นข้อผิดพลาดของตนเอง เห็นข้อบกพร่องของตนเอง เมื่อเห็นแล้วเราก็จะสามารถนำข้อผิดพลาด หรือข้อบกพร่องนั้นมาหาแนวทางแก้ไข สามารถพัฒนาตนเองให้ดียิ่งๆ ขึ้นไป

สุภาษิตมาใน:
ขุททกนิกาย ธรรมบท
ตัวย่อสุภาษิต:
(ขุ.ธ. ๒๕/๖๖)